NHỮNG
HIỂU BIẾT VỀ EHP VÀ DẤU HIỆU LÂM SÀNG
Bệnh vi bào tử trùng (Microsporidian) do ký sinh trùng Enterocytozoon
hepatopenaei (EHP) thuộc họ Enterocytozoonidae gây ra hay còn gọi là bệnh chậm
lớn. Bệnh xuất hiện nhiều nước có ngành công nghiệp nuôi tôm phát triển như:
Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Ấn độ…. Ở Việt Nam, bệnh vi
bào tử trùng xuất hiện từ năm 2015. Và hiện nay là bài toán nan giải của nhành
công nghiệp nuôi tôm nước nhà, bệnh đã gây thiệt hại không nhỏ về kinh tế cho
các hộ nuôi.
EHP ký sinh trong
gan, tụy tôm và nhân lên bên trong tế bào chất của biểu mô ống gan, tụy. EHP ký
sinh nội bào và sử dụng dinh dưỡng, năng lượng dự trữ trong gan, tụy khiến tôm
không đủ dinh dưỡng, năng lượng cho sự tăng trưởng và lột xác. Hậu quả là tôm
chậm lớn, giảm sức đề kháng dẫn tới nguy cơ tôm bị nhiễm thứ phát các tác nhân
gây bệnh khác và làm chết tôm. Ngoài ra, tôm nhiễm EHP có thể tăng tính mẫn cảm
với một số bệnh như: Đốm trắng (WSD), hoại tử gan tụy cấp tính
(AHPND),... dẫn đến tỉ lệ chết có thể lên đến 100% trong khoảng thời gian ngắn.
Hình 1. Bào tử trùng
Enterocytozoon hepatopenaei dưới kính hiển vi điện tử
Các loài tôm bị bệnh
bao gồm tôm sú , tôm thẻ chân trắng , tôm he ở tất cả các giai đoạn (giống,
thương phẩm).
Bệnh do EHP có tốc độ
lây lan nhanh theo đường truyền dọc và truyền
ngang. Tôm mẹ truyền qua cho tôm con , EHP tồn tại trong trứng của tôm mẹ và nở
ra tôm con bị nhiễm bệnh. Bên cạnh đó tôm còn bị bệnh do môi trường có mầm bệnh
hoặc do ăn thức ăn tươi sống có mầm bệnh. EHP trong môi trường nuôi bám vào vỏ
tôm trong quá trình lột xác để xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh. Tôm ăn
thức ăn tươi sống hoặc sinh vật trong ao nuôi bị nhiễm EHP như: các loài giun
đất, giun nhiều tơ (dời), động vật hai mảnh vỏ (ngao, sò, hàu...) và Artemia...hoặc
thậm chí là các mảnh vụn hữu cơ và xác của các con tôm bị bệnh chết
Về triệu chứng bệnh
tích: Tôm nhiễm EHP thường có kích cỡ không đồng đều sau khoảng 25 ngày thả
nuôi. Tăng trưởng của tôm chỉ đạt từ 10 - 40% so với tôm ở các ao không nhiễm
bệnh, khi tôm bị nhiễm EHP nặng thì thường phát hiện phân nát, lỏng và nặng hơn
là dấu hiệu trống đường ruột. Ngoài ra khi đem các mẫu tôm bị bệnh phân trắng
đi kiểm tra thì thấy 1 lượng lớn các mẫu cũng đã nhiễm EHP trong đó. Có nghĩa
là EHP cũng có thể là một trong các tác nhân gây ra bệnh phân trắng
Hình 2.
Tôm nhiễm EHP có kích cỡ không đều
PHƯƠNG
PHÁP PHÒNG VÀ TRỊ EHP
·
Phòng bệnh EHP
Ký sinh trùng nội bào EHP
được bảo vệ bởi lớp vách tế bào rất dày cho nên khó bị tiêu diệt bởi các các
biện pháp diệt khuẩn bằng hoá chất. Cho đến nay thế giới vẫn chưa có thuốc đặc
tri và việc điều trị vẫn chủ yếu là dùng kháng sinh tuy nhiên vẫn chưa thực sự
hiệu quả. Vì vậy việc phòng, chống bệnh do EHP chủ yếu dựa vào việc áp dụng
nghiêm ngặt các biện pháp kỹ thuật trong quản lý ao nuôi như quản lý con giống,
thức ăn, môi trường nuôi, quy trình nuôi,... Việc thực hiện đầy đủ, liên tục
các yêu cầu an toàn sinh học là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất hiện
nay. Ghi nhận tại một số khách hàng thì việc kết hợp các biện pháp vệ sinh
phòng bệnh tổng hợp cộng thêm sữ dụng sản phẩm TL- METHY AE của công ty TNHH
Thương Mại Dịch Vụ Trí Lam vào 2 bữa chính trong ngày đã hạn chế phát hiện ao
tôm bị nhiễm EHP
·
Trị bệnh EHP:
Khi tôm
đã bị EHP nếu triệu chứng bị nặng và tôm xuất hiện bệnh khi còn nhỏ chưa thể
thu hoạch thì có lẽ xả bỏ để vệ sinh lại cẩn thận cho vụ mới là giải pháp nên được
cân nhắc bởi có thể làm chủ ao hạn chế phải thiệt hại thêm. Còn trường hợp tôm
đã lớn và gần đến thời điểm thu hoạch thì có thể áp dụng phác đồ điều trị EHP
của công ty TNHH Thương Mại Dịch Vụ Trí Lam, phác đồ như sau:
- Nhanh chóng cắt
giảm thức ăn, nhanh chóng làm sạch môi trường ao nuôi bằng cách dùng zeo bột
đánh vào nước, sau đó siphon và cấp nước mới là nước mặt đã qua xử lý vôi nóng
và diệt khuẩn bằng chlorin 30 ppm hoặc TL-GLUTA 500 (liều lượng 1 lít/2500m3)
làm liên tục cho đến khi nguồn nước theo cảm quan sạch sẽ, làm như vậy sẽ làm
giảm mật độ EHP trong nước làm giảm áp lực và độc tố EHP.
- Tiếp theo diệt
khuẩn nước trực tiếp trong ao bằng
TL-GLUTA 500 với liều 1 lít/3000m3 và cấy vi sinh Bacilus SP với
liều 1 gói 50gr cho 2500m3 nước
- Điều trị bệnh bằng kháng sinh TL-DOXY 20 trộn vào thức ăn
với liều 5 gram/kg thức ăn/cử kết hợp
TL-METHY AE 5gram/kg thức ăn/cử. Cả 2 thuốc này trộn chung và chỉ nên cho tôm
ăn 2 cử trên ngày, (cho ăn từ 7-10 ngày thì bắt đầu cắt TL-DOXY 20 và chỉ cho
ăn mình TL-METHY AE nhằm cải thiện hệ tiêu hoá giúp tôm tiêu hoá tốt thức ăn,
đào thải độc tố và bảo tử EHP và tăng sức đề kháng cho tôm cải thiện đẩy nhanh
quá trình hồi phục trong quá trình điều trị bệnh.
Theo tài liệu
của phòng kỹ thuật công ty TNHH Thương Mại Dịch Vụ Trí Lam